Sử dụng thuốc kháng sinh đúng cách để tránh kháng thuốc

Kháng sinh là vũ khí mạnh mẽ giúp con người chống lại các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Tuy nhiên, việc lạm dụng và sử dụng không đúng cách đang khiến loại thuốc quý giá này dần mất hiệu lực. Hiện tượng “kháng kháng sinh” ngày càng phổ biến – đây không chỉ là vấn đề y tế cá nhân mà còn là nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.

Hãy cùng tìm hiểu cách dùng thuốc kháng sinh đúng cách để bảo vệ chính mình và những người xung quanh.

1. Kháng sinh là gì?

Kháng sinh (antibiotics) là nhóm thuốc có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

📌 Lưu ý:

• Kháng sinh chỉ hiệu quả với vi khuẩn, không có tác dụng với virus như: cúm, sốt siêu vi, cảm lạnh, COVID-19…

• Việc dùng kháng sinh khi không cần thiết sẽ gây rối loạn vi khuẩn có lợi và làm tăng nguy cơ kháng thuốc.

2. Kháng kháng sinh là gì?

Kháng thuốc kháng sinh xảy ra khi vi khuẩn biến đổi và không còn bị tiêu diệt bởi thuốc kháng sinh nữa. Điều này khiến:

• Việc điều trị bệnh trở nên kém hiệu quả hoặc thất bại.

• Cần dùng liều cao hơn, thuốc mạnh hơn, tăng nguy cơ tác dụng phụ và chi phí.

• Nguy cơ lây lan các chủng vi khuẩn kháng thuốc trong cộng đồng.

🌍 Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo: Kháng kháng sinh là “đại dịch âm thầm” và có thể khiến các bệnh thông thường trở nên chết người trong tương lai.

3. Khi nào nên dùng kháng sinh?

Bạn chỉ nên dùng kháng sinh khi có chỉ định từ bác sĩ, đặc biệt trong các trường hợp sau:

• Viêm phổi do vi khuẩn

• Nhiễm trùng tai giữa, viêm họng do liên cầu khuẩn

• Viêm đường tiết niệu

• Nhiễm trùng da, nhiễm trùng răng…

❌ Không nên dùng kháng sinh khi:

• Bị cảm cúm, ho thông thường, sốt siêu vi

• Muốn “cho nhanh khỏi bệnh” mà chưa rõ nguyên nhân

4. Cách sử dụng thuốc kháng sinh đúng cách

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, hãy ghi nhớ 5 nguyên tắc vàng sau:

✅ 1. Chỉ dùng khi có đơn thuốc

Tuyệt đối không tự ý mua kháng sinh tại hiệu thuốc khi chưa được khám và chỉ định từ bác sĩ.

✅ 2. Dùng đúng liều – đúng thời gian

• Uống đủ liều, đủ ngày, ngay cả khi đã thấy đỡ bệnh.

• Không tự ý ngưng thuốc sớm vì vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hết sẽ dễ kháng thuốc.

✅ 3. Không dùng lại kháng sinh cũ

• Không tái sử dụng đơn thuốc cũ cho lần bệnh mới.

• Mỗi lần nhiễm khuẩn có thể cần loại kháng sinh khác nhau.

✅ 4. Không chia sẻ thuốc cho người khác

Kháng sinh không phải thuốc dùng chung, vì mỗi người có tình trạng bệnh, cơ địa và khả năng đáp ứng khác nhau.

✅ 5. Kết hợp tái khám và theo dõi

Nếu sau 2–3 ngày dùng thuốc không cải thiện, nên tái khám ngay để điều chỉnh thuốc, tránh kéo dài hoặc dùng sai loại.

5. Một số lưu ý khi dùng kháng sinh

• Uống thuốc sau ăn hoặc theo hướng dẫn để giảm kích ứng dạ dày.

• Không uống với sữa hoặc nước cam với một số loại kháng sinh vì có thể làm giảm hấp thu.

• Nên kết hợp men vi sinh nếu dùng kháng sinh kéo dài để bảo vệ hệ tiêu hóa.

• Bảo quản thuốc đúng cách, tránh ánh sáng và độ ẩm.

6. Vai trò của dược sĩ và bác sĩ

• Bác sĩ: Chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh và chỉ định loại kháng sinh phù hợp.

• Dược sĩ: Tư vấn cách dùng thuốc đúng liều, thời gian, cảnh báo tương tác và tác dụng phụ.

💊 Hãy hỏi dược sĩ nếu bạn chưa rõ cách uống hoặc có dấu hiệu bất thường trong quá trình dùng thuốc.